Στις όχθες της Ζωής και του θανάτου

Serge Hartmann

Περιοδικό DNA, 8 Μαρτίου 2009

Μεταξύ Μεσογειακών καταβολών και παγκόσμιας σκέψης πάνω στο ανθρώπινο πεπρωμένο, η Μαριάννα Στραπατσάκη διατρέχει τρεις σταθμούς γεωγραφίας συναισθημάτων, μιλώντας για τη Γέννηση, τη Ζωή και τον Θάνατο. Μια τριλογία η οποία κλείνει στο Apollonia.

Ήταν πριν είκοσι χρόνια, στο Φεστιβάλ του Montpellier, που η Μαριάννα Στραπατσάκη εγκαθιστούσε τις τέσσερις κολώνες της από πλεξιγκλάς, τις οθόνες της μέσα από τις οποίες εκτυλίσσονταν εικόνες ανακατωμένες με θάλασσα και Ελληνική κλασσική αρχιτεκτονική, και τη ζωγραφική της πάνω σε ανοξείδωτη λαμαρίνα, όλα αυτά πάνω σ’ ένα χαλί από βότσαλα.

Η καλλιτέχνης αναφερόταν, αναμειγνύοντας συμβολικές φόρμες και αφηρημένες έννοιες, στο μεγάλο ζήτημα της Γέννησης. Αυτό του ανθρώπου και του δυτικού πολιτισμού του οποίου η Ελλάδα και οι όχθες της αποτελούν ένα πρώτο λίκνο. Επρόκειτο λοιπόν για τον χρόνο, τα ίχνη του και τις απανωτές περιόδους του. Για το ανθρώπινο πεπρωμένο επίσης.

Μια τριλογία

Η καλλιτέχνης ήξερε να εκμεταλλευτεί τις Ελληνικές της ρίζες προκειμένου να επεξεργαστεί μια πρόταση που ξεπερνούσε το κάδρο της «Ελληνικότητας», στο οποίο άλλωστε η Μαριάννα Στραπατσάκη αρνείται να εγκλωβιστεί. Ένα χρόνο μετά την πραγματοποίησή της η εγκατάσταση παρουσιάστηκε στο Guebwiller, πριν από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Ρόδο, το Βερολίνο, τη Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη.

Δεν ήταν παρά ένα πρώτο στάδιο μιας τριλογίας, που θα ωρίμαζε κατά τη διάρκεια δύο δεκαετιών. Το δεύτερο στάδιο ήταν αυτό της Ζωής (1997). Και πάλι η καλλιτέχνης αναφέρεται στο παρελθόν της Ελλάδας με έναν υποχθόνιο τρόπο: τα μεταλλεία του Λαυρίου, από τα οποία η Αθήνα εφοδιαζότανε το ασήμι και έφτιαχνε το νόμισμά της, εμπνέουν μια εγκατάσταση η οποία αναδεικνύει την έννοια της κυκλοφορίας. «Πρόκειται για τον νόμο του εμπορίου που συνδέει τους ανθρώπους, αλλά επίσης την εσωτερική σκέψη στους μυστικούς διαδρόμους του καθενός μας» παρατηρεί η Μαριάννα Στραπατσάκη. Το έργο αυτό, που έχει μια κλειστοφοβική απόχρωση, απέκτησε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Θεσσαλονίκης.

Ο Θάνατος, τελευταίο στάδιο της τριλογίας, πραγματοποιήθηκε στο Apollonia. Ένας Θάνατος που στην πραγματικότητα θέτει ερωτήσεις στη ζωή, στην εξέλιξη της. Μέσα σε ένα χώρο ο οποίος μαζί με τον διάδρομό του, έχει κάτι από αρχαίο τάφο – το παιχνίδι με την αρχιτεκτονική διατρέχει σιωπηλά τη δουλειά της Μαριάννας Στραπατσάκη – ένα βίντεο εμφανίζει μια γυναίκα ξαπλωμένη η οποία φοράει ένα φόρεμα λευκό σαν σάβανο. Το σώμα αιωρείται μέσα σε έναν ορίζοντα ο οποίος περιβάλλεται από το φως της δύσης, το πρόσωπο της, τα χέρια της και τα πόδια της υποτίθεται ότι εκφράζουν με τις κινήσεις τους τις διαφορετικές φάσεις της ύπαρξης. «Μέσα από διαδοχικές δεκαετίες» προσδιορίζει η καλλιτέχνης.

Μια γλώσσα από «σημεία», η έννοια των οποίων θα διαφύγει από πολλούς. Όπως και η παράξενη εικαστική πρόταση που προβάλλεται σε μία προβολή: γεωμετρικές γραμμές ανεβαίνουν και κατεβαίνουν σε μια χρωματική γκάμα η οποία αλλάζει συνεχώς. Περίεργα σχέδια τα οποία προέρχονται από τη μεταφορά δεδομένων μέσω αισθητήρων που φέρουν οι θεατές, και έτσι δημιουργείται το προβαλλόμενο βίντεο.

Εννοιολογικός, αλλά παρ΄όλα αυτά πολύ «σωματοποιημένος», ο κόσμος της Μαριάννας Στραπατσάκη αγγίζει κάποιες φορές τον μυστικισμό. Αλλά και παρασύρεται από ένα αρκετά ιδιαίτερο ποιητικό όραμα. Πράγμα που εξηγεί πώς η Γαλλία ζήτησε από μια Ελληνίδα καλλιτέχνιδα να την εκπροσωπήσει σε μια διεθνή εκδήλωση η οποία οργανώθηκε… από την Ελλάδα!